Jako substancje niebezpieczne określa się czyste substancje, a także mieszaniny substancji, które mogą stanowić zagrożenie chemiczne. Podczas posługiwania się substancjami niebezpiecznymi należy przestrzegać różnych ustaw i rozporządzeń.
Definicja substancji niebezpiecznych
Substancje niebezpieczne to zarówno czyste substancje (pierwiastki i związki), jak i sporządzone z nich mieszaniny. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie substancji niebezpiecznych wyróżnia się następujące substancje niebezpieczne odpowiednio do ich właściwości:
- Substancje niebezpieczne, które są jako takie oznakowane
- Substancje CMR: substancje rakotwórcze, mutagenne oraz działające toksycznie na rozrodczość
- Substancje, które niosą ze sobą ryzyko wybuchu
- Substancje, które powstają podczas produkcji lub stosowania substancji, wymienionych w punkcie 1), 2) lub 3)
- Substancje, które wprawdzie nie zostały wymienione w punktach 1-3, jednakże ze względu na ich właściwości fizyczno-chemiczne lub toksyczne mogą zagrażać zdrowiu i bezpieczeństwu zatrudnionych
- Substancje, dla których została określona wartość graniczna narażenia na stanowisku pracy
Pojęcie „substancje” odnosi się tutaj zarówno do substancji, jak i preparatów i wyrobów (mieszanin).
Substancje, które stanowią zagrożenie ze względu na swoją radioaktywność, nie podlegają pod definicję substancji niebezpiecznych.
Ujednolicona ustawa o postępowaniu z substancjami niebezpiecznymi: GHS
Podczas posługiwania się substancjami niebezpiecznymi należy przestrzegać licznych rozporządzeń, zasad i norm w celu zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia zatrudnionych. Zasadnicze znaczenie ma tutaj ustawodawstwo. Stary system HSID klasyfikacji i oznakowywania zgodnie z Dyrektywami 67/548/EWG (Dyrektywa w sprawie substancji) oraz 1999/45/WE (Dyrektywa w sprawie preparatów) został całkowicie zastąpiony przez GHS. GHS to „globalny zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowywania chemikaliów” ONZ, który na całym świecie ujednolica systemy klasyfikacji i oznakowywania chemikaliów. Ustawę tę stosuje się zarówno do opakowań, jak i kart charakterystyki substancji niebezpiecznej.
System ma za zadanie zminimalizowanie niebezpieczeństw zagrażających zdrowiu ludzkiemu i bezpieczeństwu oraz środowisku na całym świecie – zarówno w branży transportowej, jak i podczas produkcji oraz stosowania substancji niebezpiecznych. Ustawa zapewnia ujednolicone piktogramy niebezpieczeństw, hasła związane z ryzykiem i bezpieczeństwem, które klasyfikują stopień niebezpieczeństwa danej substancji.
O ile dotychczasowe symbole niebezpieczeństwa były przedstawiane w formie kwadratu z pomarańczowym tłem, symbole zgodnie z GHS mają postać rombu z czerwonym obrzeżem i białym tłem.
Postępowanie z substancjami niebezpiecznymi: Obowiązki pracodawcy
W przypadku posługiwania się substancjami niebezpiecznymi w miejscu pracy odpowiedzialność za zatrudnionych ponosi w szczególności pracodawca. Odpowiedzialność ta obejmuje przestrzeganie ustawowych regulacji, rozporządzeń i norm służących ochronie zatrudnionych, ich zdrowia i bezpieczeństwa.
Zasadniczo podczas posługiwania się substancjami niebezpiecznymi obowiązuje następująca kolejność:
- unikanie
- ograniczenie rozprzestrzeniania się
- ochrona.
Zgodnie z powyższymi regulacjami substancji niebezpiecznych należy używać w możliwie minimalnym zakresie. Podczas posługiwania się substancjami niebezpiecznymi odpowiednie strefy robocze powinny być w miarę możliwości odgrodzone lub specjalnie zabezpieczone. Ponadto w razie potrzeby należy bezpłatnie udostępnić pracownikom środki ochrony indywidualnej.
Pracownicy muszą ponadto stosować się do poniższych zasad:
- Konieczne jest sprawdzenie: Czy dana substancja jest substancją niebezpieczną?
- W przypadku substancji niebezpiecznych należy przestrzegać obowiązku oznakowywania
- Odpowiednie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej muszą być udostępnione pracownikom w czasie posługiwania się substancjami niebezpiecznymi.
- Tabliczki ostrzegawcze muszą być ustawione
- Osoby zatrudnione w regularnych odstępach czasu muszą przechodzić specjalny instruktaż dotyczący postępowania z substancjami niebezpiecznymi (instrukcja zakładowa)
- W zależności od substancji niebezpiecznej konieczne może być przeprowadzanie regularnych badań medycyny pracy u pracowników
